Άγιος Μάμας
Ο άγιος Μάμας γεννήθηκε στην Παφλαγονία της Καππαδοκίας το 260 μ.Χ. από γονείς χριστιανούς, οι οποίοι συνελήφθησαν για την χριστιανική τους δράση και ρίχθηκαν στην φυλακή, όπου και γεννήθηκε ο Άγιος. Την ανατροφή του ανέλαβε μια χριστιανή, που ονομαζόταν Αμμία Ματρώνα. Ο άγιος συνήθιζε, όταν ακόμα ήταν παιδί, να ονομάζει την γυναίκα αυτή «μάμα» και για τον λόγο αυτό έλαβε και το όνομα Μάμας. Ο ναός του Αγίου Μάμαντος βρίσκεται σε ψηλό σημείο του χωριού Αφροδίσια κάτω από το νεότερο Δημοτικό Σχολείο. Ο ναός φέρει δίρριχτη στέγη. Στα νότια ένα εντυπωσιακό κωδωνοστάσιο υποδέχεται τον επισκέπτη. Πρόκειται για ένα νεότερο οικοδόμημα, το οποίο ανακαινίστηκε την δεκαετία του 1990 και πήρε την μορφή που έχει σήμερα. Το 2002 κατασκευάστηκε η πύλη που οδηγεί στον περιβάλλοντα χώρο του ναού. Το εσωτερικό του ναού διακοσμείται με τοιχογραφίες, ενώ ενδιαφέρουσες είναι οι φορητές εικόνες. Σε εγχάρακτη επιγραφή στο ναό αναγράφεται το έτος 1817. Πρόκειται για την αρχιτεκτονική φάση πριν τις καταστροφές των Τούρκων, καθώς πηγές αναφέρουν ότι το 1821 κατά τον αγώνα της Επανάστασης ο αρχικός ναός κάηκε ολοσχερώς.
Η μεταφορά των ιερών λειψάνων του αγίου Μάμαντος από την Αθήνα στα Αφροδίσια έγινε στις 18 Αυγούστου του 2001. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά και εκκλησιαστικά γεγονότα τόσο για τα Αφροδίσια, όσο και γενικότερα για ολόκληρη την Χίο. Η μεταφορά των λειψάνων έγινε με πρωτοβουλία του Συλλόγου εν Αττική Αφροδισιανών «Ο Άγιος Μάμας».
Η λατρεία του αγίου Μάμαντος είναι πιθανόν να έφθασε στην Χίο από την Καππαδοκία κατά την Μεταβυζαντινή περίοδο. Ιστορικά τεκμηριώνεται η μετακίνηση πληθυσμών από την Καππαδοκία προς τα παράλια του Αιγαίου κατά τον 16ο αιώνα. Κατά μία άλλη εκδοχή η λατρεία του αγίου ίσως να έφθασε από την Κωνσταντινούπολη, μαζί με πρόσφυγες προς το νησί της Χίου.
Αν και ο άγιος Μάμας συγκαταλέγεται στους λιγότερο δημοφιλείς αγίους της Εκκλησίας μας, παρόλα αυτά υπάρχουν σε πολλά μέρη της Ελλάδας εκκλησίες αφιερωμένες στην χάρη του. Μάλιστα στην Χαλκιδική υπάρχει ένα μεγάλο χωριό το οποίο ονομάζεται Άγιος Μάμας και στο οποίο λαμβάνει χώρα ένα μεγάλο τριήμερο πανηγύρι προς τιμήν του Αγίου κάθε χρόνο τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου, όποτε και η Εκκλησία μας τιμά την χάρη του. Επίσης στην Κύπρο θεωρείται ένας από τους προστάτες του νησιού και πολλές εκκλησίες αλλά και μοναστήρια είναι αφιερωμένα σε αυτόν. Ναούς αφιερωμένους στον άγιο Μάμα συναντάμε επίσης στην Κρήτη στο νομό Χανίων, στην Σύρο, στην Κάσο, στην Κάλυμνο, στην Μύκονο, στα Κύθηρα, στην Κάρπαθο, στην Μήλο και στη Νάξο.
Το Πανηγύρι στα Αφροδίσια γίνεται κάθε χρόνο στις 2 Σεπτεμβρίου, ημέρα γιορτής του προστάτη του χωριού του αγίου Μάμαντος. Πρόκειται για ένα καθαρά παραδοσιακό Χιώτικο πανηγύρι , το οποίο κατά πολλούς είναι το ωραιότερο και μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Ξεκινάει το βράδυ της προηγούμενης ημέρας με τον πανηγυρικό Εσπερινό και συνεχίζεται ανήμερα στις 2 Σεπτεμβρίου με την Θεία Λειτουργία και το φαγητό – το πρωί – και με ένα μεγάλο γλέντι το βράδυ. Την οργάνωση του πανηγυριού αναλαμβάνουν οι χωριανοί, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο σημαντική την άποψη ότι πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του νησιού. Αξίζει να το επισκεφτείτε!