Αγία Ματρώνα
Η Αγία Ματρώνα η Χιοπολίτις, σύμφωνα με τα αγιολογικά κείμενα, γεννήθηκε στην Βολισσό της Χίου στα τέλη του 14ου αιώνα. Αποφάσισε να μονάσει, καθώς αρνήθηκε τον έγγαμο βίο, σε ορεινή περιοχή έξω από το χωριό Κατάβαση. Εκεί δημιούργησε το πρώτο της ασκηταριό και επιδόθηκε στην άσκηση και στην προσευχή. Επέστρεψε όμως, μετά από παράκληση των γονιών της, στην οικογένειά της και έζησε μαζί τους έως τον θάνατό τους. Μετά εγκατάλειψε οριστικά τα εγκόσμια, δωρίζοντας όλη της την περιουσία στους άπορους. Απεβίωσε το 1455 στις 20 Οκτωβρίου, ημέρα της εορτής του Αγίου Αρτεμίου.
Στην Κατάβαση υπάρχει ο ναός της Αγίας Ματρώνας, τιμώντας τα πρώτα χρόνια της πνευματικής ζωής της αγίας. Σήμερα, ο αρχικός μικρών διαστάσεων ναός λειτουργεί ως κοιμητηριακός, ενώ ο μεγαλύτερος ως ενοριακός. Στις 20 Οκτωβρίου, ημέρα κατά την οποία τιμάται η αγία Ματρώνα, συρρέουν πιστοί και επισκέπτες απ’ όλο το νησί στην Κατάβαση. Την ίδια ημέρα τελείται Θεία Λειτουργία προς τιμή της αγίας στον ιερό ναό Παναγίας Παχειάς Κάμπου.
Μονή Αγίας Ματρώνας Χαλάνδρων
Στη Χίο υπάρχει άλλο ένα σημαντικό προσκύνημα αφιερωμένο στην Αγία Ματρώνα που βρίσκεται στα Μαστιχοχώρια, βορειοανατολικά του χωριού Μέσα Διδύμα. Η μονή ανεγέρθηκε το 1470 κατόπιν θαυματουργικής υπόδειξης της ίδιας της αγίας, η οποία παρουσιάστηκε στον ύπνο ενός άρχοντα, του Ροΐδη. Ο Ροΐδης ήθελε να κτίσει στην τοποθεσία αυτή έναν πύργο. Μετά από θαυματουργική εμφάνιση της αγίας Ματρώνας ο άρχοντας αποφάσισε να κτίσει μοναστηριακό συγκρότημα, το οποίο αφιέρωσε στην Αγία Ματρώνα τη Χιοπολίτιδα. Οι πρώτες μοναχές ήταν οι δυο αδελφές του. Κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, έδρασε ο όσιος Νικηφόρος ο Χίος, ο οποίος έγραψε και την ακολουθία των Χαιρετισμών (24 οίκοι) της αγίας Ματρώνας. Η μονή τιμάει την αγία στις 20 Οκτωβρίου. Η αγία Ματρώνα η Χιοπολίτιδα είναι ιδιαίτερα αγαπητή και εκτός της Χίου και σε πολλά άλλα νησιά του Αιγαίου, όπως στη Σάμο, στην Ικαρία, στη Σαντορίνη.
Ο χώρος της ιεράς μονής τον Απρίλιο του 1822 έπεσε θύμα λεηλασίας από τους Τούρκους, με αποτέλεσμα τα ιερά λείψανα και τα κειμήλια να βρεθούν στην Προύσα. Αυτά μαζί με κώδικες και δισκοπότηρα σήμερα φυλάσσονται στο Άγιο Όρος, ενώ μέρος του ιερού λειψάνου της βρίσκεται στην Ιερά μονή Αγίου Νικολάου Ημεροβιγλίου Σαντορίνης.